Franciszek Amałowicz ps. "Tatar"

Dr mjr Franciszek Michał "Tatar" Amałowicz urodził się 28 lutego 1903 we Lwowie. W mieście tym wychowywał się, skończył szkołę powszechną, gimnazjum i zdał maturę. W 1918 roku w wieku 15 lat, będąc jednym z „Orląt Lwowskich” wziął udział w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej. Następnie w latach 1919-1920 walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1921 roku jako ochotnik dołączył do polskich powstańców, walczących przeciw Niemcom w III powstaniu śląskim.
W 1923 roku przeprowadził się do Warszawy, gdzie w 1929 ukończył Centrum Wyszkolenia Medycznego na Uniwersytecie Warszawskim. Centrum Wyszkolenia Medycznego było wówczas jedyną w Polsce wyższą uczelnią kształcącą młodzież męską w zakresie wojskowości i medycyny. Ukończenie jej dawało dyplom lekarza i stopień oficerski.
Po ukończeniu w 1930 roku Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego Franciszek Amałowicz rozpoczął pracę w Wojskowym Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie jako lekarz kliniczny i oficer Wojska Polskiego, następnie zatrudniony został w II pułku Artylerii Ciężkiej w Chełmie Lubelskim, później w Korpusie Kadetów w Rawiczu.
We wrześniu 1939 roku walczył w wojnie obronnej w szeregach 55. Pułku XIV Dywizji Piechoty Armii „Poznań”, gdzie pełnił równocześnie obowiązki naczelnego lekarza. Pod Łomiankami koło Warszawy dostał się do niewoli niemieckiej, w której przebywał do roku 1940, skąd został zwolniony na mocy Konwencji Genewskiej.
Po uwolnieniu, dołączył do zbrojnego podziemia, które od 14 lutego 1942 roku przyjęło nazwę Armia Krajowa. Amałowicz używał wówczas pseudonimu „Tatar” i został dowódcą oddziałów AK III Rejonu "Dęby" Obwód "Obroża", działających w powiecie warszawskim. W strukturach Armii Krajowej dosłużył się stopnia majora. Mieszkał w Rembertowie i pracował w szpitalu jako lekarz.
Gdy Armia Czerwona wkroczyła do Rembertowa 11 września 1944 roku, został zmuszony do wstąpienia do polskich oddziałów pod dowództwem Sowietów. Dwa miesiące później został aresztowany przez NKWD i osadzony w obozie w Skrobowie, gdzie spędził prawie pół roku. W maju 1945 roku wraz z 350 polskimi żołnierzami (ofiarami komunistycznych represji) został przetransportowany do obozu w Stalinogorsku (dziś Nowomoskowsk). Rok później został wysłany do więzienia śledczego Butyrki w Moskwie, gdzie 4 grudnia 1946 roku skazano go na 7 lat więzienia. Po procesie był więziony w kilku miejscach w ZSRR.
9 stycznia 1954 roku został wysłany z powrotem do Polski, a cztery dni później powrócił do Rembertowa. Wkrótce razem z żoną i dwoma synami przeniósł się do Kowar. Tam rozpoczął pracę jako lekarz.
Zbliżając się do wieku emerytalnego postanowił wrócić w okolice Warszawy. Zamieszkał wraz z żoną w wybudowanym przez siebie i syna Bogdana budynku w Józefowie przy ul. Granicznej 8. Tu zmarł w 1975 roku i został pochowany wraz z żoną Marią na cmentarzu w Józefowie (kwatera: C, rząd: 08, grób: 37).
Uchwałą Nr 614/VIII/2023 Rady Miasta Józefowa z dnia 14 grudnia 2023 roku rondo uliczne zlokalizowane w Józefowie na skrzyżowaniu dróg publicznych ul. 3 Maja z ul. Graniczną otrzymało nazwę: „Rondo im. Franciszka Amałowicza ps. „Tatar”, nazwa skrócona „Rondo Amałowicza”.
